Ροβεσπιέρος, Μαξιμιλιάν Φρανσουά Ιζιντόρ

(Robespierre, Αράς 1758 – Παρίσι 1794). Γάλλος πολιτικός. Δικηγόρος, εξελέγη το 1789 αντιπρόσωπος στη Συνέλευση των Τάξεων. Τον Μάρτιο του 1790 έγινε πρόεδρος της λέσχης των Ιακωβίνων, αφού διακρίθηκε κυρίως για την αδιαλλαξία και την αποφασιστικότητα με τις οποίες υποστήριξε τις δημοκρατικές ιδέες. Όταν εκδηλώθηκε η δημοκρατική κίνηση, μετά την αποτυχημένη απόπειρα του βασιλιά να δραπετεύσει, ο Ρ. δεν προσχώρησε αμέσως στη μερίδα αυτή. Αντιτάχθηκε ζωηρά στην πολιτική των γιρονδίνων υπέρ του πολέμου, γιατί φοβόταν πως ένας αντιγαλλικός συνασπισμός των ευρωπαϊκών χωρών θα κατέληγε στη συντριβή της Γαλλικής επανάστασης. Όταν, το 1792, εξελέγη μέλος της Συμβατικής, ως ένας από τους αντιπρόσωπους του Παρισιού, συνέχισε την πολεμική του εναντίον των γιρονδίνων, τους οποίους κατηγορούσε για ομοσπονδιακές τάσεις. Το 1793, μετά την εκτέλεση του βασιλιά, ο Ρ. ήταν ο εμπνευστής της αποφασιστικής επίθεσης εναντίον των γιρονδίνων που προκάλεσε την πτώση τους. Μετά την εκλογή του ως μέλους της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας τον Ιούλιο, μεγάλωσε προοδευτικά η επιρροή του πάνω στην εξέλιξη της Επανάστασης. Το 1794, αφού καταπολέμησε και συνέτριψε πρώτα την αριστερά των εβερτιστών –με σοσιαλίζουσες τάσεις– και έπειτα τη μετριοπαθή ομάδα του Νταντόν και του Ντεμουλέν, ο Ρ. κατόρθωσε να επιβάλει πραγματική προσωπική δικτατορία. Η άνοδος του Ρ. (του «αδιάφθορου») –σε μια κατάσταση όπου σοβαροί εσωτερικοί και εξωτερικοί κίνδυνοι απειλούσαν την επανάσταση– ήταν το αποτέλεσμα της επίμονης και αυστηρότατης αδιαλλαξίας του. Αλλά το καθεστώς της τρομοκρατίας, καθώς και άλλες εκδηλώσεις της πολιτικής του, όπως η εισαγωγή της λατρείας του Υπέρτατου Όντος, δεν μπόρεσαν να συνεχιστούν, όταν οι εσωτερικές ανταρσίες κατεστάλησαν και οι κίνδυνοι εισβολής των ξένων απομακρύνθηκαν. Μια αόριστη απειλή που διατύπωσε ο Ρ. μέσα στη συνέλευση προκάλεσε τη συμμαχία των Ορεινών με τους Πεδινούς εναντίον της δικτατορίας του. Αφού φυλακίστηκε και απελευθερώθηκε από τον λαό που ξεσηκώθηκε, πέθανε τελικά στη λαιμητόμο μαζί με μερικούς οπαδούς του, στις 29 Ιουλίου. Μια ιστοριογραφική παράδοση, που διατηρήθηκε για πολύ, θεωρούσε τον Ρ. ως αντιπρόσωπο του δημοκρατικού φανατισμού, πρωταγωνιστή της πιο αρνητικής στιγμής της Γαλλικής επανάστασης. Τον τελευταίο καιρό έγινε επανεκτίμηση της προσωπικότητάς του και η αντίθεση μεταξύ Ρ. και γιρονδίνων και Ρ. και Δαντόν εξετάστηκε με βάση τις διαφορετικές κοινωνικές δυνάμεις από τις οποίες τα αντιτιθέμενα κόμματα εμπνέονταν στη δράση τους. Ο Ρ., αντίθετα προς τους υποστηρικτές της νέας αστικής τάξης, ήταν ο υποστηρικτής μιας δημοκρατίας που θα στηριζόταν στη μικρή αγροτική και βιοτεχνική ιδιοκτησία. Αλλά, δεν είναι εύκολο να καταλάβουμε την άνοδο και την πτώση του Ροβεσπιέρου, αν δεν λάβουμε υπόψη και τη φανατική αυστηρότητά του, που έκανε την πολιτική άκαμπτο ηθικό καθήκον. O Ροβεσπιέρος σε προσωπογραφία άγνωστου. Σύγχρονοι ιστορικοί έχουν αποκαταστήσει την προσωπικότητα του, που άλλοτε τη θεωρούσαν σύμβολο φανατισμού. (Παρίσι, Μουσείο Καρναβάλε)